- मुख्यपृष्ठ
- तालुकाविषयी
- पंचायत समिती
- प्रतिनिधी व अधिकारी
- पंचायत समिती विभाग
- सामान्य प्रशासन विभाग
- ग्रामपंचायत विभाग
- कृषी विभाग
- पशुसंवर्धन विभाग
- आरोग्य विभाग
- महिला व बालकल्याण विभाग
- बांधकाम विभाग
- ग्रामीण पाणी पुरवठा विभाग
- जिल्हा जलसंधारण विभाग
- प्राथमिक शिक्षण विभाग
- माध्यमिक शिक्षण विभाग
- जिल्हा पाणी व स्वच्छता मिशन
- समाज कल्याण विभाग
- अर्थ विभाग
- जिल्हा ग्रामीण विकास यंत्रणा
- यांत्रिकी विभाग
- पं. स.अंतर्गत कार्यरत अधिकारी
- नागरी सेवा विषयक
- प्रसार प्रसिध्दी
- संपर्क
एरंडोल तालुक्याचा इतिहास
महाराष्ट्रातील जळगाव जिल्ह्यात असलेल्या एरंडोल तालुक्याला समृद्ध इतिहास आहे. प्राचीन काळात, पांडवांच्या काळात ते “एका चक्र नगरी” आणि नंतर “अरुणावती” म्हणून ओळखले जात असे . हे अंजनी नदीच्या काठावर, सातपुडा आणि अजिंठा टेकड्यांच्या मध्ये तापी खोऱ्यात वसलेले आहे. एरंडोलची सीमा धरणगाव, पाचोरा, भडगाव आणि पारोळा तालुक्यांशी आहे. हे शहर एक महत्त्वाचे प्रशासकीय केंद्र आहे, जे तालुक्याचे मुख्यालय म्हणून काम करते.
ऐतिहासिक महत्त्व:
- प्राचीन नावे:
पांडवांच्या काळात एरंडोलला पूर्वी “एका चक्र नगरी” आणि नंतर “अरुणावती” म्हणून ओळखले जात असे.
- भौगोलिक संदर्भ:
सातपुडा आणि अजिंठा टेकड्यांच्या मध्ये तापी खोऱ्यात स्थित, त्याचे धोरणात्मक स्थान अधोरेखित करते.
- प्रशासकीय केंद्र:
एरंडोल हे एरंडोल तालुक्याचे मुख्यालय आहे.
- सीमा:
या तालुक्याला धरणगाव, पाचोरा, भडगाव आणि पारोळा तालुक्यांची सीमा लागून आहे.
- ब्रिटिश राजवट:
ब्रिटीश राजवटीत, एरंडोलसह खानदेश हा मुंबई प्रेसिडेन्सीचा भाग होता.
- स्वातंत्र्योत्तर:
१९५६ मध्ये राज्यांच्या पुनर्रचनेसह, एरंडोल मुंबई राज्याचा भाग बनले. नंतर, १९६० मध्ये महाराष्ट्राच्या निर्मितीसह, ते जळगाव जिल्ह्याचा भाग बनले.
महाराष्ट्रातील जळगाव जिल्ह्यातील एरंडोल तालुका हा पांडवांच्या वनवासकाळातील निवासस्थान म्हणून ऐतिहासिकदृष्ट्या महत्त्वाचा आहे, ज्याला एकचक्रनगरी म्हणून ओळखले जाते. पद्मालयाजवळ भीमाने बकासुराच्या वधाशीही या गावाचे पौराणिक नाते आहे. या तालुक्याचे नाव स्पष्टपणे दिले नसले तरी, त्याचा इतिहास आणि महाभारत कथेशी असलेले संबंध हे त्याच्या सांस्कृतिक वारशाचे उल्लेखनीय पैलू आहेत.
विस्तार:
- पांडवांचा वनवास: ऐतिहासिकदृष्ट्या एकचक्रनगरी म्हणून ओळखले जाणारे एरंडोल, महाभारत महाकाव्यातून पांडवांच्या वनवास काळाशी जोडलेले आहे.
- बकासुर आख्यायिका: एरंडोल तालुक्यातील पद्मालय हे एक आख्यायिका असलेले ठिकाण आहे जिथे पांडवांपैकी एक असलेल्या भीमाने बकासुर राक्षसाचा वध केल्याचे म्हटले जाते.
- पांडववाडा: एकचक्रनगरीमध्ये पांडव ज्या घरात राहिले होते त्या घराला पांडववाडा म्हणतात.
- भीमकुंड: पद्मालयाजवळील एक तलाव देखील भीमाशी संबंधित आहे, कारण बकासुरला मारल्यानंतर तहानेने पाय रोवल्याने तो तयार झाला असे म्हटले जाते.
- अरुणावती: एरंडोलला पूर्वी अरुणावती म्हणूनही ओळखले जात असे.